هاشمی بدون روتوش یا زیر سئوال بردن ارزش‌ها؟

چاپ کتاب "هاشمی بدون روتوش" که حاصل 20 ساعت گفتگوی صادق زیبا کلام با هاشمی رفسنجانی است و درج بخش هایی از این کتاب در رجانیوز، با حاشیه های متعددی همراه بوده است.

به گزارش رجانیوز، روزنامه اعتماد، هفته پیش بخش هایی از این کتاب را منتشر و به نقل از هاشمی رفسنجانی ادعا کرد وی گفته است از اول مخالف گنجاندن ولایت فقیه در قانون اساسی بوده است.

پس از انتشار این بخش از کتاب در رجانیوز به نقل از اعتماد، دفتر رفسنجانی در جوابیه ای به رجانیوز که برای خبرگزاری فارس نیز ارسال شده بود تأکید کرد کتاب "هاشمی بدون روتوش" مخدوش و غیرمستند است و اظهارات منتسب به هاشمی صحت ندارد. اما یک روز بعد دفتر هاشمی رفسنجانی در اطلاعیه دیگری اعلام کرد تنها بخش هایی از این کتاب و نه کل آن، مخدوش است. این دفتر همچنین از زحمات زیبلاکلام تشکر کرده بود. وی به روزنامه کارگزاران گفته بود گفتگوهایم با هاشمی رفسنجانی، ادامه دار است و قرار است این گفتگوها در قالب بیست و چند جلد! کتاب، منتشر شود.

زیباکلام همچنین با بیان اینکه کسانی که می خواهند تاریخ معاصر ایران را بنویسند به نکات این کتاب احتیاج دارند، گفته بود با وجود اینکه در مورد مسائل مختلف، با هاشمی رفسنجانی، جر و بحث های فراوانی کردم، اما در بسیاری از موارد آن را قانع کننده ندانستم.

با این حال، در شرایطی که دفتر هاشمی برای روزنامه اعتماد که نخستین بار بخش های جنجالی این کتاب را منتشر کرده بود، جوابیه ای ارسال نکرده یا در صورت ارسال، این روزنامه از درج آن خودداری کرده است، اعتماد در جدیدترین واکنش به گفتگوی زیبا کلام با هاشمی رفسنجانی، نوشت: «به طور خلاصه هر آنچه ما در معرفی کتاب و به نقل از کتاب نوشتیم از طرف دفتر ایشان تکذیب شده، تا اسم کتاب زیباکلام یعنی "هاشمی بدون روتوش" بی مسما شود و این نکته را برای چندمین بار در تاریخ یاد بگیریم که تصویر همه سیاستمداران با رتوش زیباتر است.»

این روزنامه همچنین در یادداشتی با عنوان "هاشمی بدون روتوش یا زیر سئوال بردن ارزش ها" در انتقاد از تن دادن رفسنجانی به این مجموعه مصاحبه و مباحث مطرح شده در آنها نوشت: زیر سوال بردن ارزش های انقلاب از سوی دکتر زیباکلام نه مساله جدیدی است و نه ایشان اصراری بر کتمان این موضوع دارند و نه ابراز مجدد آن از سوی مشارالیه خیلی جای شگفتی دارد. اما آنچه مایه شگفتی شده آن است که این بار زیباکلام با استفاده از یکی از استوانه های انقلاب به این امر مبادرت ورزیده. از این بابت انصافاً باید به زیباکلام دست مریزاد گفت که بدون هیچ گونه آشنایی و ارتباطات قبلی با آقای هاشمی رفسنجانی (آنگونه که خود در کتاب ادعا کرده) توانسته با کمک ایشان نیت خود را تحقق بخشد. آنچه مایه تعجب است موافقت آقای هاشمی و تن دادن شان به این امر بوده. شاید بیش از ابراز تعجب از عمل آقای هاشمی باید از ایشان گلایه داشت که چرا تن به چنین گفتگوهایی آن هم پیرامون مسائل حساس سیاسی و ایدئولوژیک همچون مبارزات قبل از انقلاب، مبارزات روحانیت، ولایت فقیه، جنگ تحمیلی و غیره با دکتر زیباکلام داده اند.

در قسمت دیگری از این یادداشت لحن گفتار و نحوه نگاه زیباکلام در خصوص بسیاری از تحولات بعد از انقلاب است بسیار منفی و منتقدانه دانسته و اضافه شده است: او چون اساساً این تحولات را منفی دانسته یا دست کم چندان مثبت ارزیابی نمی کند لذا در گفتگوهایش با آقای هاشمی به دنبال یافتن "مقصر" است؛ یعنی کسانی که باعث یا مسبب به وجود آمدن این تحولات شده اند. جنگ تحمیلی با عراق از جمله این مسائل است. زیباکلام آشکارا ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر را خطا می پندارد. لذا در نخستین گفت وگویش با آقای هاشمی می پرسد؛ "چرا، چه شد، چه کسی یا کسانی بعد از فتح خرمشهر تصمیم به ادامه جنگ گرفتند؟" اگر هنوز تردیدی داشته باشیم که زیباکلام صرفاً به دلیل طرح سؤال پیرامون ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر است و در مقام داوری و ارزش گذاری بر روی این ماجرا نیست، پرسش بعدی او از آقای هاشمی تردیدی در این خصوص باقی نمی گذارد. او از آقای هاشمی می پرسد؛ "چرا جنگ آن گونه پایان گرفت؟"، "افراد دست اندرکار (مسئولان جنگ) هر یک چه نقشی داشتند؟" (که در نتیجه جنگ آنگونه پایان گرفت.) (ص 17) جا داشت آقای هاشمی به جای پاسخ به این پرسش، از آقای زیباکلام می پرسیدند به نظر شما مگر جنگ چگونه پایان گرفت که شما به دنبال نقش هر یک از مسئولان هستید. زیباکلام از آقای هاشمی نمی پرسد "افراد دست اندرکار هر یک چه نقشی داشتند؟"، بلکه دارد به زعم خود میزان جرم یا خطاکار بودن آنان را تعیین می کند. کأنه می خواهد خودش دادگاه برای مسئولان جنگ تشکیل داده و به دنبال آن است که متهمان ردیف اول تا آخر را حسب میزان جرمی که مرتکب شده اند، شماره گذاری کند. این هم از قضایای روزگار است که دل انسان را از مظلومیت آنان که آنچنان عاشقانه و صادقانه در جنگ تحمیلی پر کشیدند یا سال ها در اسارت بودند یا دست و پا و سر و ستون فقرات از دست دادند و از همه چیزشان گذشتند و امروزه صرفاً می گویند با خدا معامله کردیم و هیچ ادعا و گلایه ای ندارند، به درد می آورد.

نویسنده همچنین با بیان اینکه "اما آقای زیباکلام و امثال ایشان که نه نقشی در جنگ داشتند و نه چیزی در جنگ از دست دادند، حالا طلبکارانه دارند به دنبال «مقصرینی» می گردند که بعد از فتح خرمشهر جنگ را ادامه دادند و یا به زعم آنان «باعث شدند تا جنگ آن گونه پایان بگیرد.»" می افزاید: در جای دیگری نیز باز دکتر زیباکلام همین مسائل را و این بار به گونه ای صریح تر بیان می کند؛ «نکته مهم دومی که در خصوص جنگ بعد از دوم خرداد مطرح شده آن است که ما باید همان موقع که خرمشهر را گرفتیم یعنی در خرداد سال 61 آتش بس را می پذیرفتیم و آن همه تلفات انسانی نمی دادیم و آن همه به مملکت خسارت وارد نمی شد و آن همه هم خرج جنگ نمی کردیم.» (ص 281) تلاش در تبرئه امریکا در قبال جنگ تحمیلی عراق با ایران جنبه دیگر دیدگاه زیباکلام است که سرسختانه می خواهد آقای هاشمی را نیز مجاب کند که این گونه بوده و امریکا نه نقشی در به وجود آوردن جنگ داشته و نه در تداوم آن و نه در مسلح کردن عراق. (صص 271 و 266) دفاع از اسرائیل و جدل با آقای هاشمی که چرا ایران با اسرائیل خصمانه رفتار و برخورد می کند (صص 196 و 189)؛ انکار وجود یک تضاد بنیادی میان ایران و امریکا (صص177- 174)؛ تقلیل اشغال سفارت امریکا در آبان 58 از سوی دانشجویان مسلمان پیرو خط امام به یک رقابت و جدال سیاسی درون حاکمیت کشور (و نه به دلیل وجود یک تضاد بنیادی میان انقلاب اسلامی و امریکا) (صص 170-167) از جمله دیگر اعتقادات دکتر زیباکلام است که پیرامون آنها با آقای هاشمی به مجادله پرداخته است.

در پایان این یادداشت آمده است: "از جمله مسائل اساسی دیگری در این کتاب در قالب گفت وگو میان آقای هاشمی رفسنجانی و دکتر زیباکلام صورت گرفته و اما و اگرها، ابهامات و سوالات بسیاری را مطرح می کند پیرامون ولایت فقیه، اینکه اساساً حضرت امام رضوان الله تعالی علیه تمایلی یا اعتقادی به دخالت روحانیون در امور حکومتی نداشتند. اگرچه آقای هاشمی در همه بخش ها پاسخ های اصولی به ابهامات، تردیدها و القای شبهات زیباکلام داده اند، اما هنوز این پرسش باقی می ماند که چرا جناب هاشمی رفسنجانی تن به چنین گفت وگوهایی با مشارالیه داده اند؟"

به گزارش رجانیوز، این سئوال همچنان بدون پاسخ مانده است که چگونه دفتر هاشمی نظارت شدیدی بر تمام مصاحبه های وی با رسانه ها دارد، این کتاب را پیش از توزیع و انتشار بررسی نکرده تا قبل از اینکه روانه بازار شود، مواردی را که مخدوش و غیرمستند می داند، حذف و تعدیل کند؟

نوشته های دیگران ()